1. GIÀ, BỆNH, CHẾT
(1)
(1) Già và chết
 |
| Lời Phật dạy về kiếp nhân sinh |
Ở tại Sāvatthī (Xá-vệ). Ngồi một bên, vua Pasenadi (Ba-tư-
nặc) nước Kosala (Kiều-tất-la) bạch Thế Tôn:
– Bạch Thế Tôn, có cái gì sinh mà không già và không chết?
– Thưa Ðại vương, không có cái gì sinh mà không già và
không chết. Thưa Ðại vương, dù cho những vị sát-đế-lỵ đại
phú có tài sản lớn, có nhiều vàng bạc, có nhiều tài sản vật
dụng, có nhiều tiền của, ngũ cốc. Vì các vị ấy có sinh nên
không thoát khỏi già và chết.
- Thưa Ðại vương, dù cho những vị bà-la-môn đại phú,... dù
cho những gia chủ đại phú, có tài sản lớn, có nhiều vàng bạc,
có nhiều tài sản vật dụng, có nhiều tiền của, ngũ cốc. Vì các vị
ấy có sinh nên không thoát khỏi già và chết.
- Thưa Ðại vương, cho đến các vị tỳ-khưu, những bậc A-lahán,
đã đoạn tận các lậu hoặc, phạm hạnh đã thành, những
việc nên làm đã làm, đã đặt gánh nặng xuống, đã đạt được
mục đích tối hậu, đã đoạn được hữu kiết sử, đã được giải
thoát nhờ chánh trí, cho đến thân này của các vị ấy cũng phải
bị hủy hoại, cũng phải bị từ bỏ.
Xe vua dù mỹ diệu,
Rồi cũng phải hư hoại,
Thân thể này cũng vậy,
Rồi cũng phải già yếu.
Chỉ thiện pháp không già,
Bậc thiện nhân nói vậy.
(3) Thiên sứ
– Có ba thiên sứ này, này các tỳ-khưu, Thế nào là ba?
Ở đây,
này các tỳ-khưu, có người thân làm ác, miệng nói ác, ý nghĩ
ác. Sau khi thân làm ác, miệng nói ác, ý nghĩ ác, khi thân hoại
mạng chung, người ấy sinh vào cõi dữ, ác thú, đọa xứ, địa
ngục.
Rồi những người lính địa ngục với hai cánh tay bắt
người ấy dẫn đến vua Yama (Dạ-ma, Diêm vương) và thưa:
– Thưa Ðại vương, người này không kính mẹ, không kính
cha, không kính sa-môn, không kính bà-la-môn, không tôn
kính các bậc lớn tuổi trong gia đình, Ðại vương hãy trừng phạt
nó.
Rồi vua Yama chất vấn người ấy, cật vấn, nạn vấn người ấy
về thiên sứ thứ nhất:
– Này người kia, người có thấy vị thiên sứ thứ nhất hiện ra
giữa loài người không?
Người ấy trả lời:
– Con không thấy, thưa ngài
Rồi vua Yama nói với người ấy:
– Này người kia, ngươi có bao giờ thấy giữa loài người, một
người đàn bà hay đàn ông tám mươi tuổi, hay chín mươi tuổi,
hay một trăm tuổi, già yếu, cong như nóc nhà, lưng còm,
chống gậy, vừa đi vừa run rẩy, bệnh hoạn, tuổi trẻ đã tận,
răng rụng tóc bạc, hư rụng, sói đầu, da nhăn, đầu rung, tay
chân da mồi khô đét?
Người ấy nói như sau:
– Thưa Ngài, con có thấy.
Rồi vua Yama nói với người ấy như sau:
– Này người kia, với ngươi là người có trí và lớn tuổi, ngươi
có nghĩ rằng: Ta rồi cũng bị già, ta không vượt qua tuổi già.
Vậy ta hãy làm điều lành, về thân, về lời nói, về ý?
Người ấy nói như sau:
– Không, thưa Ngài, con không có làm. Thưa Ngài, con
phóng dật.
Rồi vua Yama nói với người ấy:
– Này người kia, chính vì do phóng dật, ngươi đã không làm
các điều lành về thân, về lời nói, về ý. Thật vậy, này người kia,
chúng sẽ làm cho ngươi, đúng theo sự phóng dật của ngươi.
Ác nghiệp ấy của ngươi, không phải mẹ làm, không phải cha
làm, không phải anh làm, không phải chị làm, không phải bạn
bè thân hữu làm, không phải bà con huyết thống làm, không
phải chư thiên làm, không phải sa-môn làm, bà-la-môn làm.
Ác nghiệp ấy chính do ngươi làm và ngươi sẽ thọ lãnh quả dị
thục của ác nghiệp ấy.
Rồi vua Yama sau khi chất vấn, cật vấn, nạn vấn người ấy về
vị thiên sứ thứ nhất, liền chất vấn, cật vấn, nạn vấn người ấy
về vị thiên sứ thứ hai:
– Này người kia, người có thấy vị thiên sứ thứ hai hiện ra
giữa loài người không?
Người ấy trả lời:
– Con không thấy, thưa ngài
Rồi vua Yama nói với người ấy:
– Này người kia, ngươi có bao giờ thấy giữa loài người, một
người đàn bà hay một người đàn ông, bệnh hoạn khổ não
nguy kịch, rơi nằm trong tiểu tiện, đại tiện của mình, cần
người khác nâng dậy, cần người khác dìu nằm xuống?
Người ấy nói như sau:
– Thưa Ngài, con có thấy.
Rồi vua Yama nói với người ấy như sau:
– Này người kia, với ngươi là người có trí và lớn tuổi, ngươi
có nghĩ rằng: Ta rồi cũng bị bệnh, ta không vượt qua bệnh
hoạn. Vậy ta hãy làm điều lành, về thân, về lời nói, về ý?
Người ấy nói như sau:
– Không, thưa Ngài, con không có làm. Thưa Ngài, con
phóng dật.
Rồi vua Yama nói với người ấy:
– Này người kia, chính vì do phóng dật, ngươi đã không làm
các điều lành về thân, về lời nói, về ý. Thật vậy, này người kia,
chúng sẽ làm cho ngươi, đúng theo sự phóng dật của ngươi.
Ác nghiệp ấy của ngươi, không phải mẹ làm, không phải cha
làm, không phải anh làm, không phải chị làm, không phải bạn
bè thân hữu làm, không phải bà con huyết thống làm, không
phải chư thiên làm, không phải sa-môn làm, bà-la-môn làm.
Ác nghiệp ấy chính do ngươi làm và ngươi sẽ thọ lãnh quả dị
thục của ác nghiệp ấy.
Rồi vua Yama, sau khi chất vấn, cật vấn, nạn vấn người ấy
về vị thiên sứ thứ hai, liền chất vấn, cật vấn, nạn vấn người ấy
về vị thiên sứ thứ ba:
– Này người kia, người có thấy vị thiên sứ thứ ba hiện ra
giữa loài người không?
Người ấy trả lời:
– Con không thấy, thưa Ngài.
Rồi vua Yama nói với người ấy:
– Này người kia, ngươi có bao giờ thấy giữa loài người, một
người đàn bà hay một người đàn ông, chết đã được một ngày,
hay chết được hai ngày, hay chết được ba ngày, sưng phù lên,
xanh xám lại và nát rữa ra?
Người ấy nói như sau:
– Thưa Ngài, con có thấy.
Rồi vua Yama nói với người ấy như sau:
-Này người kia, với ngươi là người có trí và lớn tuổi, ngươi
có nghĩ rằng: Ta rồi cũng bị chết, ta không vượt qua sự chết.
Vậy ta hãy làm điều lành, về thân, về lời nói, về ý?
Người ấy nói như sau:
– Không, thưa Ngài, con không có làm. Thưa Ngài, con
phóng dật.
Rồi vua Yama nói với người ấy:
– Này người kia, chính vì do phóng dật, ngươi đã không làm
các điều lành về thân, về lời nói, về ý. Thật vậy, này người kia,
chúng sẽ làm cho ngươi, đúng theo sự phóng dật của ngươi.
Ác nghiệp ấy của ngươi, không phải mẹ làm, không phải cha
làm, không phải anh làm, không phải chị làm, không phải bạn
bè thân hữu làm, không phải bà con huyết thống làm, không
phải chư thiên làm, không phải sa-môn làm, bà-la-môn làm.
Ác nghiệp ấy chính do ngươi làm và ngươi sẽ thọ lãnh quả dị
thục của ác nghiệp ấy.
Xem thêm: phật pháp ứng dụng - Cái gì rồi cũng đến, đến rồi qua, qua rồi mất
